Waarom slapen we eigenlijk? 4 theorieën
We vragen het ons misschien niet elke dag af, maar waarom slapen we eigenlijk? We doen het elke dag en iedereen weet dat slaap nodig is om te functioneren. Dankzij onze slaap zijn we meer alert, hebben we meer energie, zijn we gelukkiger en kunnen we beter functioneren.
Slapen vs eten
Je zou slapen enigszins kunnen vergelijken met eten; ook een van onze eerste levensbehoeften. Honger is een beschermingsmechanisme van de mens. Dit mechanisme zorgt ervoor dat we voedingsstoffen binnenkrijgen die we nodig hebben om te groeien, te genezen en normaal te functioneren. Zowel eten als slapen worden gereguleerd door krachtige processen. Als we niet eten, krijgen we honger; wat ons een vervelend gevoel geeft. Als we niet slapen, raken we oververmoeid, iets wat ook een heel vervelend gevoel geeft. Eten en respectievelijk slapen, heffen dat vervelende gevoel op.
Is er wel een antwoord op deze vraag?
Ondanks dat we allemaal ervaren dat slaap nodig is om te kunnen functioneren, is het nooit 100% duidelijk geworden waarom we slapen. Er zijn allerlei soorten onderzoek uitgevoerd naar tal van slaapaspecten. Het antwoord op de vraag “Waarom slapen we?” blijft echter moeilijk om te beantwoorden. Dat betekent niet dat de onderzoeken weggegooide tijd en energie zijn. We weten inmiddels veel meer van de functie van slaap dan voorheen. Dankzij onderzoek zijn er een aantal veelbelovende theorieën ontstaan over waarom we slapen. Op basis van het onderzoek dat is gedaan en de bewijzen die zijn verzameld, zal geen enkele theorie 100% de waarheid betekenen. Maar het geeft al een heel goed beeld over onze slaap.
Vier theorieën over waarom we slapen
Hieronder staan een viertal theorieën over de functie van slaap:
Theorie 1: Theorie van inactiviteit
Een van de vroegste theorieën omtrent slaap suggereert dat inactiviteit gedurende de nacht een overlevingsfunctie heeft. Tijdens de nacht zijn we het meest kwetsbaar en doordat we ons dan terugtrekken om te slapen, lopen we minder risico. In de dierenwereld zien we dit bijvoorbeeld sterk terugkomen. Doordat veel dieren slapen gedurende de nacht, kunnen ze niet gewond raken of worden gedood door roofdieren. Door een natuurlijk verloop van evolutie, is deze vorm van gedrag gegroeid tot wat we nu herkennen als slaap. Een tegenargument voor deze theorie is dat we ‘s nachts eigenlijk altijd – ook in onze slaap- alert zijn op noodsituaties en tijdens een noodsituatie zijn we in staat om direct te handelen. Daarmee lijkt deze eerste theorie: dat slaap zorgt voor veiligheid, niet voldoende.
Theorie 2: Theorie van energiebesparing
Tijdens onze slapen verbruiken we veel minder energie dan wanneer we wakker zijn. Deze theorie gaat er dan ook vanuit dat slapen ervoor zorgt dat we minder energie verbruiken. Dat lijkt raar, aangezien we tegenwoordig in een wereld leven waarin voldoende voedingsstoffen te verkrijgen zijn om aan voldoende energie te komen. Toch denken wetenschappers meer en meer dat er een belangrijke verbinding is tussen theorie 1 en theorie 2.
Theorie 3: Theorie van herstelling
Een andere verklaring voor waarom we slapen, is gebaseerd op de overtuiging dat ons lichaam moet herstellen. Tijdens onze slaap zouden we herstellen van datgene dat we tijdens de tijd dat we wakker waren, hebben verloren. Deze theorie wordt ondersteund door onderzoek bij dieren. Wanneer zij uit hun slaap werden gehouden, verzwakte het immuunsysteem dusdanig, dat binnen enkele weken de dood zou intreden. Daarnaast zijn er belangrijke functies in ons lichaam – zoals spiergroei, weefselherstel, eiwit synthese en het vrijkomen van groeihormonen – welke voornamelijk (of zelfs alleen) plaatsvinden tijdens onze slaap.
Theorie 4: Theorie van Neurale plasticiteit
Een van de meest recente overtuigingen is dat slaap gelinkt is aan de veranderende structuur en organisatie van onze hersenen. Dit fenomeen, wat bekend staat als neurale plasticiteit. is nog niet helemaal duidelijk. Maar er lijkt sprake te zijn van een aantal belangrijke aspecten m.b.t. slaap. Zo wordt het steeds duidelijker dat slaap een cruciale rol speelt in de ontwikkeling van hersenen bij baby’s en kinderen. Baby’s slapen wel 14 uur per dag, waarbij het overgrote deel van de slaap wordt doorgebracht in de REM fase: de fase waarin we dromen. Ook bij volwassenen wordt de relatie tussen slaap en neurale plasticiteit steeds duidelijker. Zo is het vermogen van mensen om te leren en taken uit te voeren, drastisch lager bij slaaptekort.
Kortom: het mag duidelijk zijn dat, ondanks dat de exacte wetenschap nog niet duidelijk is, slaap enorm belangrijk is voor ons functioneren!
